*सुनेत्रा अजित पवार: पर्यावरण आणि महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी समर्पित एक प्रेरणादायी व्यक्तिमत्व*
सुनेत्रा अजित पवार या महाराष्ट्रातील एक प्रभावशाली सामाजिक कार्यकर्त्या, पर्यावरणप्रेमी आणि शिक्षण क्षेत्रातील नेतृत्वकर्त्या आहेत. त्यांनी पर्यावरण संवर्धन, महिलांचे सक्षमीकरण आणि ग्रामीण विकास या क्षेत्रांमध्ये उल्लेखनीय कार्य केले आहे. मागील अनेक वर्षांपासून त्यांचे हे कार्य अविरतपणे सुरु आहे. पर्यावरण जागृती साठी सुरु असलेली त्यांची हि चळवळ आज लोकचळवळ होत आहे.
⸻
🌿 पर्यावरण संवर्धनातील कार्य
२०१० साली त्यांनी “एन्व्हायर्नमेंटल फोरम ऑफ इंडिया” (EFOI) या स्वयंसेवी संस्थेची स्थापना केली. या संस्थेच्या माध्यमातून त्यांनी जैविक शेती, पाण्याचे संवर्धन, आणि जैवविविधतेचे रक्षण यावर भर दिला. त्यांच्या नेतृत्वाखाली, बारामतीजवळील काटेवाडी हे गाव भारतातील पहिले इको-व्हिलेज म्हणून विकसित झाले. या उपक्रमांतर्गत स्वच्छता, सांडपाण्याचे व्यवस्थापन, सौर ऊर्जा आणि बायोगॅस यांसारख्या शाश्वत तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यात आला. या कार्यासाठी त्यांना “ग्रीन वॉरियर अवॉर्ड” आणि “संत गाडगेबाबा स्वच्छता अभियान पुरस्कार” यांसारखे सन्मान प्राप्त झाले. गावाला निर्मल ग्राम करून स्वच्छतेत अव्वल आणले.
⸻
👩🌾 महिलांचे सक्षमीकरण
सुनेत्रा पवार यांनी महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी विविध उपक्रम राबवले आहेत. त्यांच्या नेतृत्वाखाली, बारामती हाय-टेक टेक्सटाईल पार्कमध्ये तीन हजाराहून अधिक ग्रामीण महिलांना रोजगार मिळाला आहे. या उद्योगात महिलांना प्रशिक्षण, आर्थिक मदत आणि स्वावलंबनासाठी संधी उपलब्ध करून दिल्या जातात. त्यांनी “निर्मल ग्राम अभियान” अंतर्गत ८६ गावांमध्ये स्वयं-सहायता गटांच्या माध्यमातून स्वच्छता आणि आरोग्य विषयक जनजागृती केली.
⸻
🌳शेतीला दिली उद्योगाची जोड
शेती हा शेतकऱ्यांचा महत्वाचा उत्पादनाचा स्रोत पण शेतीला उद्योगाची जोड दिली तर शेती फायद्याची होऊ शकते हे ओळखून सुनेत्रा पवार यांनी महाराष्ट्र कृषी पर्यटन केंद्र (मार्ट) च्या माध्यमातून कृषी पर्यटन करणाऱ्या शेतकऱ्यांची साखळी निर्माण केली आहे. आज शेती आणि उद्योग एकत्र चालवत असताना शेतकऱ्यांना मोठा फायदा होताना दिसून येत आहे.
🎓 शिक्षण आणि सामाजिक योगदान
सुनेत्रा पवार या “विद्या प्रतिष्ठान” या शैक्षणिक संस्थेच्या विश्वस्त आहेत. या संस्थेमार्फत त्यांनी 32,000 हून अधिक विद्यार्थ्यांना गुणवत्तापूर्ण शिक्षण प्रदान केले आहे. सावित्रीबाई पुणे विद्यापीठाच्या त्या सिनेट सदस्य आहेत हजारो तरुणांना या माध्यमातून त्यांनी प्रेरित केले आहे तसेच त्यांनी ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षणाच्या संधी वाढवण्यासाठी विशेष प्रयत्न केले आहेत. तसेच, त्यांनी वृद्धाश्रम, आरोग्य शिबिरे आणि महिला आरोग्य तपासणी शिबिरे यांसारख्या सामाजिक उपक्रमांमध्ये सक्रिय सहभाग घेतला आहे. 
⸻
गावातील जलसंवर्धनचे विविध उपक्रम
प्रकल्प मेघदूत अंतर्गत बारामती तालुक्यातील कमी पाऊस असणाऱ्या अनेक गावात ओढा रुंदीकरण, कृत्रिम तलाव बांधणी,तसेच पाणी जमिनीत साठवण्याचे विविध उपक्रम राबविण्यात आले आहे. या गावातील जमिनीतील पाणी साठ्यात यामुळे वाढ झाली असून तालुका टॅंकरमुक्त होण्यास फायदा झाला आहे.
👁️ सात हजार मोतीबिंदू ची मोफत शस्त्रक्रिया
ग्रामीण भागातील लोकांचे डोळे तपासून त्यांना पुन्हा नवी दृष्टी देण्याचे मोठे काम सुनेत्रा पवार यांनी केले आहे. मागील अनेक वर्षांपासून जवळपास सात हजार गरीब लोकांच्या बिनटाका मोतीबिंदू शस्त्रक्रिया करण्यात आल्या आहेत. प्रसिद्ध नेत्ररोग तात्याराव लहाने यांनी या शस्त्रक्रिया केल्या आहेत .
🏛️ राजकीय सहभाग
सुनेत्रा पवार यांनी नुकतीच राज्यसभेच्या सदस्यपदाची शपथ घेतली. त्यांनी सामाजिक कार्यातून राजकारणात प्रवेश केला असून, त्यांच्या कार्याची दखल घेतली गेली आहे. केंद्र शासनाने त्यांना देशपातळीवरील महिला सक्षमीकरण समितीवर काम करण्याची संधी दिली आहे.
महिलांचे मूलभूत प्रश्न आता त्या या व्यासपीठावर मांडतील जेणेकरून प्रत्येक महिलेला न्याय मिळेल.
सुनेत्रा अजित पवार यांचे हे जीवनकार्य हे पर्यावरण संवर्धन, महिलांचे सक्षमीकरण आणि सामाजिक विकास यासाठी समर्पित आहे. या साठी त्यांना जीवन गौरव पुरस्कार देखील मिळाला आहे. त्यांच्या कार्यातून प्रेरणा घेऊन अनेकांनी समाजसेवेच्या मार्गावर पाऊल ठेवले आहे.
⸻
- बिपीन जगताप
